Back تلوث لدائني Arabic Plastik çirklənmə Azerbaijani Polusyon sa plastik BCL प्लास्टिक प्रदूषण Bihari প্লাস্টিক দূষণ Bengali/Bangla Contaminació per plàstics Catalan Znečištění plasty Czech Plastforurening Danish Plastic pollution DAG Umweltverschmutzung durch Plastik German

Llygredd plastig

Llygredd plastig
Enghraifft o'r canlynoltype of pollution Edit this on Wikidata
Mathllygredd Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Llygredd plastig yw'r holl wrthrychau, darnau a gronynnau plastig (ee poteli plastig, bagiau plastig a microbelenni) yn amgylchedd y Ddaear sy'n effeithio'n andwyol ar bobl, bywyd gwyllt a'u cynefin.[1] Mae plastig yma'n gweithredu fel llygryddion ac yn cael eu categoreiddio yn ôl maint: micro, meso, neu facro.[2] Mae plastig yn ddeunydd rhad i'w gynhyrchu, mae hefyd yn wydn, gan ei wneud yn hawdd i'w siapio ar gyfer gwahanol ddefnyddiau; o ganlyniad, mae gweithgynhyrchwyr yn dewis defnyddio plastig dros ddeunyddiau eraill.[3] Fodd bynnag, mae strwythur cemegol y rhan fwyaf o blastig yn golygu y gallant wrthsefyll llawer o brosesau diraddio naturiol ac o ganlyniad maent yn araf iawn yn diraddio. Bydd yn parhau yn yr ecosystem am ganrifoedd.[4]

Gall llygredd plastig effeithio ar dir, dyfrffyrdd a chefnforoedd. Amcangyfrifir bod 1.1 i 8.8 miliwn tunnell o wastraff plastig yn mynd i mewn i'r môr o gymunedau arfordirol bob blwyddyn.[5] Amcangyfrifir bod stoc o 86 miliwn o dunelli o falurion morol plastig yn y cefnfor byd-eang o ddiwedd 2013, gyda 1.4% o blastigau byd-eang a gynhyrchwyd rhwng 1950 a 2013 wedi mynd i mewn i'r môr ac yn dal i gronni yno.[6] Mae rhai ymchwilwyr yn awgrymu erbyn 2050 y gallai fod mwy o blastig na physgod yn y cefnforoedd yn ôl pwysau.[7] Gall organebau byw, yn enwedig anifeiliaid morol, gael eu niweidio naill ai gan broblemau sy'n ymwneud â llyncu gwastraff plastig, neu drwy ddod i gysylltiad â chemegau o fewn plastigau sy'n ymyrryd â'u ffisioleg. Gall gwastraff plastig diraddiedig effeithio'n uniongyrchol ar bobl trwy ei fwyta'n uniongyrchol (hy mewn dŵr tap), defnydd anuniongyrchol (trwy fwyta anifeiliaid), a thrwy darfu ar fecanwaith yr hormonaidd amrywiol.

Erbyn 2019, cynhyrchwyd 368 miliwn tunnell o blastig bob blwyddyn; 51% yn Asia, gyda Tsieina'n gynhyrchydd mwya'r byd.[8] O'r 1950au hyd at 2018, amcangyfrifir bod 6.3 biliwn tunnell o blastig wedi'i gynhyrchu ledled y byd, gyda 9% ohono wedi'i ailgylchu a 12% arall wedi'i losgi.[9] Mae'r swm mawr hwn o wastraff plastig yn mynd i mewn i'r amgylchedd ac yn achosi problemau ledled yr ecosystem; er enghraifft, mae astudiaethau'n awgrymu bod cyrff 90% o adar môr yn cynnwys malurion plastig.[10][11] Mewn rhai ardaloedd bu ymdrechion sylweddol i leihau amlygrwydd llygredd plastig trwy leihau'r defnydd o blastig, glanhau sbwriel, a hyrwyddo ailgylchu plastig.[12][13]

Llywodraeth Cymru oedd y llywodraeth cyntaf yn ynysoedd Prydain i wneud y weithred o werthu nwyddau mewn bagiau plastig yn anghyfreithlon.[14][15] Yn ei 'Nodion Gwyddonol' wythnosol ym mhapur Y Cymro ar 23 Ebrill 1969, mewn erthygl o'r enw 'Y Chwyldro Plastig', sgwennodd Owain Owain:

“

Cynhyrchodd y byd 16 miliwn tunnell o ddefnyddiau plastig yn y cyfnod 1950-1965 - ond disgwylir i'r cyfnod 1965-1980 esgor ar 82 miliwn tunnell! Faint o geir plastig di-echel a doliau plastig di-bennau a chaneris di-drydar Made in Hong Kong fydd yn crensian dan ein traed tadol pan dyr y cenlli o 82 miliwn tunnell ar ein cartrefi tlawd?[16]

”

O 2020 ymlaen, mae màs byd-eang y plastig a gynhyrchir yn fwy na biomas yr holl anifeiliaid tir a morol gyda'i gilydd.[17] Mae diwygiad Mai 2019 i Gonfensiwn Basel yn rheoleiddio allforio / mewnforio gwastraff plastig, a fwriedir yn bennaf i atal cludo gwastraff plastig o wledydd datblygedig i wledydd sy'n datblygu. Mae bron pob gwlad wedi ymuno â'r cytundeb hwn.[18][19][20][21] Ar 2 Mawrth 2022 yn Nairobi, addawodd 175 o wledydd greu cytundeb cyfreithiol rwymol erbyn diwedd y flwyddyn 2024 gyda'r nod o ddod â llygredd plastig i ben.[22]

Glanhau traeth yn Ghana
  1. ↑ Laura Parker (June 2018). "We Depend on Plastic. Now We're Drowning in It". NationalGeographic.com. Cyrchwyd 25 Mehefin 2018.
  2. ↑ Hammer, J; Kraak, MH; Parsons, JR (2012). "Plastics in the marine environment: the dark side of a modern gift". Reviews of Environmental Contamination and Toxicology 220: 1–44. doi:10.1007/978-1-4614-3414-6_1. ISBN 978-1461434139. PMID 22610295. https://semanticscholar.org/paper/43553427495a7cc4d727f75bebc6b67b4e710393.
  3. ↑ Hester, Ronald E.; Harrison, R. M. (editors) (2011). Marine Pollution and Human Health. Royal Society of Chemistry. pp. 84–85. ISBN 184973240X
  4. ↑ Le Guern, Claire (March 2018). "When The Mermaids Cry: The Great Plastic Tide". Coastal Care. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 5 Ebrill 2018. Cyrchwyd 10 Tachwedd 2018.
  5. ↑ Gwall cyfeirio: Tag <ref> annilys; ni roddwyd testun ar gyfer 'ref' o'r enw Science2015
  6. ↑ Jang, Y. C., Lee, J., Hong, S., Choi, H. W., Shim, W. J., & Hong, S. Y. 2015. "Estimating the global inflow and stock of plastic marine debris using material flow analysis: a preliminary approach". Journal of the Korean Society for Marine Environment and Energy, 18(4), 263–273.
  7. ↑ Sutter, John D. (12 Rhagfyr 2016). "How to stop the sixth mass extinction". CNN. Cyrchwyd 18 Medi 2017.
  8. ↑ "Archived copy" (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 1 Medi 2021. Cyrchwyd 6 Hydref 2021.CS1 maint: archived copy as title (link)
  9. ↑ "The known unknowns of plastic pollution". The Economist. 3 March 2018. Cyrchwyd 17 Mehefin 2018.
  10. ↑ Nomadic, Global (29 Chwefror 2016). "Turning rubbish into money – environmental innovation leads the way".
  11. ↑ Mathieu-Denoncourt, Justine; Wallace, Sarah J.; de Solla, Shane R.; Langlois, Valerie S. (November 2014). "Plasticizer endocrine disruption: Highlighting developmental and reproductive effects in mammals and non-mammalian aquatic species". General and Comparative Endocrinology 219: 74–88. doi:10.1016/j.ygcen.2014.11.003. PMID 25448254.
  12. ↑ Walker, Tony R.; Xanthos, Dirk (2018). "A call for Canada to move toward zero plastic waste by reducing and recycling single-use plastics". Resources, Conservation and Recycling 133: 99–100. doi:10.1016/j.resconrec.2018.02.014.
  13. ↑ "Picking up litter: Pointless exercise or powerful tool in the battle to beat plastic pollution?". unenvironment.org. 18 Mai 2018. Cyrchwyd 19 Gorffennaf 2019.
  14. ↑ www.theguardian.com; adalwyd 5 Rhagfyr 2022]
  15. ↑ Gwefan Llywodraeth Cymru; adalwyd 5 Rhagfyr 2022.
  16. ↑ owainowain.net; adalwyd 5 Rhagfyr 2022
  17. ↑ Laville, Sandra (December 9, 2020). "Human-made materials now outweigh Earth's entire biomass – study". The Guardian. Cyrchwyd December 9, 2020.
  18. ↑ National Geographic, 30 Oct. 2020, "U.S. Generates More Plastic Trash than Any Other Nation, Report Finds: The Plastic Pollution Crisis Has Been Widely Blamed on a Handful of Asian Countries, But New Research Shows Just How Much the U.S. Contributes"
  19. ↑ UN Environment Programme, 12 Mai 2019 "Governments Agree Landmark Decisions to Protect People and Planet from Hazardous Chemicals and Waste, Including Plastic Waste"
  20. ↑ The Guardian, 10 Mai 2019, "Nearly All Countries Agree to Stem Flow of Plastic Waste into Poor Nations: US Reportedly Opposed Deal, which Follows Concerns that Villages in Indonesia, Thailand and Malaysia Had ‘Turned into Dumpsites’"
  21. ↑ Phys.org, 10 Mai 2019 "180 Nations Agree UN Deal to Regulate Export of Plastic Waste"
  22. ↑ "Historic day in the campaign to beat plastic pollution: Nations commit to develop a legally binding agreement". UN Environment Programme (UNEP). 2 March 2022. Cyrchwyd 11 March 2022.

Developed by StudentB